Παρασκευή 19 Μαρτίου 2010

Η ελευθερία είναι θεραπευτική...

Της ΧΑΡΑΣ ΒΗΛΑΡΑ
«Όταν ο άρρωστος είναι δεμένος ο ψυχίατρος είναι σπίτι του. Όταν ο άρρωστος είναι ελεύθερος, ο ψυχίατρος κάνει τη δουλειά του».
Πολλές φορές έχουμε διαβάσει τη ρήση αυτή του Φράνκο Μπαζάλια σε δημοσιογραφικά κείμενα και άρθρα για την ψυχική υγεία.
Πέρασαν όμως δεκαετίες για να γίνει αυτή η απλή φράση συνείδηση στον επιστημονικό κόσμο, να ζήσουν επιτέλους οι ψυχικά ασθενείς ελεύθεροι με αξιοπρέπεια χωρίς να εξαναγκάζονται να διαβιούν σε άσυλα έως και δεκαετίες της ζωής τους, σε συνθήκες όχι προστασίας αλλά εξευτελισμού και στέρησης βασικών δικαιωμάτων.
Το Ψυχιατρείο της Σούδας στα Χανιά έκλεισε στο πλαίσιο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Έκλεισε γιατί πρωτοπόροι επιστήμονες πάλεψαν επί πολλά χρόνια για να κάνουν πράξη τη νέα ψυχιατρική, να καταφέρουν να πείσουν ακόμη και συναδέλφους τους ότι η ιδρυματοποίηση και το άσυλο δεν προσφέρουν θεραπεία στον ψυχικά πάσχοντα, αντίθετα τον ρίχνουν σε πιο βαθύ σκοτάδι.
Είναι παράδειγμα ψυχιατρικής μεταρύθμισης η περίπτωση της Κρήτης, αφού στην υπόλοιπη Ελλάδα γίνονται για παράδειγμα ακόμη μεταγωγές(!) ασθενών, υπάρχουν ακόμη άσυλα, γίνονται ακόμη καθηλώσεις αρρώστων. Πλέον υπάρχουν ψυχιατρικές κλινικές στα νοσοκομεία του νησιού -πλην του Λασιθίου – Κέντρα Ψυχικής Υγείας, ξενώνες και διαμερίσματα όπου μένουν ελεύθεροι οι ψυχικά ασθενείς, αρκετοί εκ των οποίων ήταν έγκλειστοι ή νοσηλεύονταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Οι δομές όμως χρειάζονται στήριξη από την πολιτεία για να συνεχίσουν να λειτουργούν, χρειάζονται πόρους, προσωπικό και μια νέα αντίληψη για την ψυχιατρική. Το ζήτημα της ψυχικής υγείας, του στίγματος, της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, της ζωής μετά τη νοσηλεία ή τον εγκλεισμό σε άσυλο, τέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στο Ρέθυμνο στη σχετική διοργάνωση της Αντιρατσιστικής Ομάδας του Πανεπιστημίου Κρήτης που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της Περιηγητικής Λέσχης.
Το Σάββατο ήταν αφιερωμένο στους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας, στους συγγενείς και στους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται εθελοντικά στο χώρο της ψυχικής υγείας. Η Ροδάνθη Μποντόζη και η Κλεονίκη Γιαννακοπούλου από την Εταιρία Αρωγής Ψυχικής Υγείας & Κοινωνικής Στήριξης «ΑΝΙΜΑ» (αμκε) μίλησαν στην ημερίδα αυτή.
Μιλώντας από την πλευρά της οικογένειας του ψυχικά πάσχοντα ο κ. Σπύρος Ζορμπάς από την ΚΙΝΑΨΥ (Αδέρφια και φίλοι ατόμων με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες) αναφέρθηκε στο κοινωνικό στίγμα αλλά και τις ενοχές που αισθάνεται η οικογένεια σε πολλές περιπτώσεις όταν διαπιστώσει ότι κάποιο μέλος της ασθενεί ψυχικά. Στόχος της Μ.Κ.Ο. "ΚΙΝ.Α.Ψ.Υ." που δημιουργήθηκε πριν από περίπου ένα χρόνο είναι να αποτελέσει μια αφορμή για ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων για απο-ενοχοποίηση από το να εκθέτει κανείς τα προβλήματά του αναφορικά με ένα θέμα ταμπού. Αδέλφια πολύ συχνά θέτουν στον εαυτό τους το ερώτημα πώς να βοηθήσουν τον αγαπημένο τους, πώς να παρουσιάσουν με τρόπο κατανοητό το οικογενειακό θέμα που τους απασχολεί.
Στους σκοπούς του καταστατικού του συλλόγου ΚΙΝ.Α.Ψ.Υ, είναι η δημιουργεία δομών (προστατευόμενα διαμερίσματα, κέντρα ημέρας κ.α.), η ψυχολογική υποστήριξη των αδερφών και φίλων ατόμων με ψυχιατρικά προβλήματα, η αλληλεπίδραση μέσω δραστηριοτήτων με χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και η ευαισθητοποίηση - ενημέρωση της κοινωνίας.
ΑΠΟΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ - ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗ
Για τον αποστιγματισμό και την κοινωνικοοικονομική επανένταξη των ληπτών υπηρεσιών υγείας ως παράγοντες αυτονόμησης και χειραφέτησής τους, μίλησε ο Παναγιώτης Διακάκης από το Σωματείο ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας «Αυτοεκπροσώπηση».
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας είναι το Κοινωνικό Στίγμα, σημείωσε ο ίδιος, τονίζοντας πως δημιουργεί κατεστημένα που βάζουν «ταμπέλες» στους Λήπτες.
Η αλήθεια όμως βρίσκεται αλλού, τόνισε ο κ. Διακάκης. «Στην πραγματικότητα οι Λήπτες μπορούν και θέλουν να αποκατασταθούν απέναντι στο κοινωνικό σύνολο με αξιοπρέπεια και με δημιουργικότητα όπως όλοι οι άνθρωποι γενικά. Ο λόγος που συντηρείται το Στίγμα είναι ότι ο κόσμος δεν πληροφορείται την αλήθεια και οι Λήπτες βρίσκονται στην απομόνωση. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι η επιδίωξη της προσέγγισης όλο και περισσότερων Ληπτών από τους υπάρχοντες Συλλόγους σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη της Επικράτειας με διάφορες Ημερίδες, Συνέδρια ή Σεμινάρια ενημερωτικά, έτσι ώστε να αρθεί η απομόνωση των εκάστοτε Ληπτών με την ένταξή τους σε Τοπικούς Συλλόγους και η πληροφόρηση της κοινωνίας για την αστοχία που περιλαμβάνει η δημιουργία και η καλλιέργεια του Στίγματος, το οποίο μόνο προβλήματα μπορεί να δώσει σε όλους εμάς. Στο πεδίο της μειονεξίας, υπάρχουν πολλές ειδικές συνθήκες που επηρεάζουν τη ζωή των Ληπτών. Άγνοια, παραμέληση, προκατάληψη, στιγματισμός και φόβος είναι κοινωνικοί παράγοντες που μέσα από την ιστορία της μειονεξίας απομόνωσαν τους Λήπτες και καθυστέρησαν την ανάπτυξή τους».
Ο αποστιγματισμός, η ψυχοκοινωνική επανένταξη, αλλά και η επαγγελματική αποκατάσταση των Ληπτών, θα είναι οι βασικοί σκοποί του Σωματείου «Αυτοεκπροσώπηση», τόνισε ο ίδιος.
Για την ψυχική υγεία, το στίγμα και κυρίως τον αυτοστιγματισμό του ψυχικά ασθενή, μίλησε και ο Θανάσης Κατσιγιάννης, λήπτης υπηρεσιών ψυχικής υγείας και συντάκτης της εφημερίδας «ΔΙΑΥΛΟΣ».
Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
Για το «μοντέλο» της Κρήτης, μίλησε ο ψυχίατρος, Διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Χανίων, Γιώργος Κοκκινάκος, τονίζοντας ότι για να συνεχίσουν τη λειτουργία τους οι νέες δομές χρειάζονται πόροι από την πολιτεία και μεγαλύτερη διαθεσιμότητα από τους επαγγελματίες .
«Στις Κασσάνδρες που προσπαθούν να μας πείσουν ότι το κλείσιμο του ψυχιατρείου δεν είναι εφικτό, απαντούν τα ίδια τα στοιχεία. Τώρα που στην Κρήτη η μεταρρύθμιση πήρε νόημα, αντί να εστιάσουμε στο πως θα αποδείξουμε με κατασκευασμένα στοιχεία πως το ψυχιατρείο έκλεισε με λάθος τρόπο, καλύτερα θα ήταν να εστιάσουμε όλοι μαζί στη διεκδίκηση πόρων για την ανάπτυξη και ολοκλήρωση του Δικτύου. Χωρίς το κοινοτικό δίκτυο των δομών και δράσεων η ανάδυση της αναγκαιότητας του Ασύλου σε λίγα χρόνια θα είναι γεγονός. Μόνο που η έλλειψη πόρων και η αδιαφορία μας θα το έχει προκαλέσει», είπε χαρακτηριστικά.
Συνολικά 250 άνθρωποι, αθύρματα της ιδρυματικής βαρβαρότητας όπως είπε ο ίδιος, που ζούσαν σε συνθήκες μεσαίωνα, ζουν πλέον εκτός ψυχιατρείου, σε ξενώνες, διαμερίσματα, οικοτροφεία. «Κανείς δεν τους κακοποιεί, δεν τους προσβάλλει, ειρωνεύεται, εκφοβίζει ή βιάζει. Μένουν σε καθαρούς χώρους, τρέφονται και ζουν υπό φυσιολογικές συνθήκες. Επομένως το ύποπτο ερώτημα που τίθεται από πολλούς πότε ήταν καλύτερα, πρέπει να συμπληρώνεται από το υποερώτημα: καλύτερα για ποιους;» Ο κ. Κοκκινάκος ανέφερε συγκριτικά στοιχεία της ψυχιατρικής φροντίδας στην Κρήτη των χρόνων 2003 και 2006, πριν κλείσει και αφού έκλεισε δηλαδή το Ψυχιατρείο Χανίων. Από αυτά προκύπτει πως η κινητή μονάδα στο Λασίθι δραστηριοποιήθηκε με αξιοζήλευτα αποτελέσματα, το ΚΨΥ Χανίων έχει αναπτύξει κινητή μονάδα που παρακολουθεί 150 ασθενείς κατ’ οίκον και μια δράση κατ’ οίκον επισκέψεων, στο Ρέθυμνο δούλεψαν καλύτερα τα εξωτερικά ιατρεία – δέχθηκαν 3155 επισκέψεις το 2006 από 1519 το 2004- ενώ τώρα βέβαια στο Ρέθυμνο υπάρχει η Ψυχιατρική κλινική στο Νοσοκομείο και Κέντρο Ψυχικής Υγείας, άλλαξε η κουλτούρα των επαγγελματιών ψυχικής υγείας και η νοσοκομειακή νοσηλεία δεν αποτελεί πρώτη και ίσως μοναδική δυνατότητα αλλά την τελευταία λύση. Το σύστημα είναι λιγότερο βίαιο και στιγματιστικό, δεν γίνονται μεταγωγές (το 2004 είχαν γίνει 200 από το Ηράκλειο στα Χανιά) που γίνονται σε άλλα μέρη της Ελλάδας ακόμη, οι έγκλειστοι του ΘΨΠ ζουν σε ξενώνες.
Στην ποιητική δημιουργία του Γιώργου Φαλελάκη, ψυχικά ασθενή που είχε νοσηλευτεί στο Ψυχιατρείο Χανίων και είχε παλέψει για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, αφήνοντας ένα μεγάλο κενό πίσω του με τον πρόωρο χαμό του, αναφέρθηκε ο λέκτορας του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Π.Κ. Μανόλης Τζανάκης στην ομιλία του «Η ψυχική οδύνη ως πηγή κριτικού λόγου».
«Αν έχει νόημα να βυθιστούμε στον αυτοβιογραφικό λόγο του Γιώργου Φαλελάκη μα και στην ποιητική του δημιουργία είναι γιατί έχει κάτι να πει για μας. «Εμάς», όχι ως άτομα ξεχωριστά και απομονωμένα, ως οικογενειακές μονάδες έστω, αλλά ως κοινωνία που παράγει διαρκώς οδύνες και συγκρούσεις, αδικίες και αντίστοιχους αγώνες, δυνατότητες και προσμονή γι’ αυτές», είπε μεταξύ άλλων ο κ. Τζανάκης. Τις ομιλίες στο διήμερο των εκδηλώσεων πλαισίωσε προβολή σχετικών ντοκυμαντέρ –μάλιστα το «Πάμε να φύγουμε από δω» για τη ζωή μετά το κλείσιμο του Θ.Ψ.Π. του Σταύρου Ψυλλάκη προβλήθηκε για πρώτη φορά.
(Χανιώτικα νέα - 19/3/2010)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου