Δευτέρα 8 Ιουλίου 2013

Ακολουθώντας τα ίχνη της ΕΡΑ Χανίων

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΙΔΑΚΗ
Το "μαύρο» που επέβαλε η κυβέρνηση στην ΕΡΤ δεν σκίασε απλώς την ενημέρωση και τον πολιτισμό αυτής της χώρας, αλλά κι ένα κομμάτι "ζωντανής" ιστορίας. Ένα κομμάτι που κουβαλάει στα σπλάχνα του κάθε σταθμός της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, έχοντας αφήσει το δικό του μοναδικό ίχνος στη μεταπολεμική ελληνική Ιστορία. Ίχνη που στην περίπτωση της ΕΡΑ Χανίων χάνονται στο μακρινό 1947, όταν ένας ιδιώτης, εξαιρετικός "μάστορας" και λάτρης των ραδιοκυμάτων, ο Βασίλης Δασκαλάκης, έβαλε τα θεμέλια για τη δημιουργία του πρώτου ραδιοφωνικού σταθμού στην Κρήτη. 
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΗΣ ΑΡΧΗ
Ο ίδιος -χρόνια αργότερα, το 2003- θα εξομολογηθεί σε ραδιοφωνική συνέντευξή του στη διευθύντρια της ΕΡΑ Χανίων Άννα Μακράκη - Καρέλα ότι η "νομιμοποίηση" του σταθμού, που ξεκίνησε με πολλές δυσκολίες και περιπέτειες, ήρθε αμέσως μετά από μια επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στα Χανιά.
Ο Δασκαλάκης, σε συνεννόηση με τη Γενική Διοίκηση Κρήτης, είχε αναλάβει να καλύψει με τον ενισχυτή και τα μεγάφωνα που είχε στην κατοχή του την επίσημη ομιλία. Όταν τελείωσε η εκδήλωση, ο βασιλιάς έδειξε ενθουσιασμένος από την απόδοση του ήχου. «Εκεί πιάσαμε μια σχετική συζήτηση και όταν ήρθε η βασίλισσα έχοντας μια μακριά πίπα για να ζητήσει φωτιά από τον άντρα της, εγώ τότε έβγαλα ένα αναπτήρα και της "έδωσα φωτιά". Όλοι που ήταν μέσα στην αίθουσα και στέκονταν σε στάση αναμονής παραξενεύτηκαν με την οικειότητα που μίλησα και που πρόσφερα φωτιά. Έτσι όταν έφυγαν, εκμεταλλευόμενος το γεγονός, είπα σε αυτούς που ενδιαφέρονταν για την περίπτωση του σταθμού ότι πήρα την έγκριση από τον βασιλιά για να κάνω επιτέλους τον σταθμό. Κανένας δεν σκέφτηκε να αμφισβητήσει τα λεγόμενά μου».
Μέσα από την απίθανη αυτή συγκυρία το 1949 ξεκινάει οριστικά να εκπέμπει ο ραδιοφωνικός σταθμός των Χανίων με ημερήσιο πρόγραμμα διάρκειας 12 ωρών, από τις 11 το πρωί έως τις 11 το βράδυ!
Ο πρωτεργάτης του εγχειρήματος άρχισε να αγοράζει δίσκους των 78 στροφών οι οποίοι αργότερα έμειναν "προίκα" στην Ε.Ι.Ρ.. Το πρόγραμμα περιελάμβανε ελαφριά ελληνική μουσική αλλά και κρητικά τραγούδια τα οποία γίνονταν δεκτά με ενθουσιασμό από το κοινό. «Είχα κάθε μέρα κρητικό συγκρότημα με ζωντανή μουσική», τόνιζε στη συνέντευξή του ο Δασκαλάκης, ενώ παράλληλα -όπως είχε πει- ανέπτυξε επαφή με τα σχολεία, τον στρατό αλλά και τις τοπικές αρχές.
Επιμελητής του προγράμματος ο Βασίλης Βαλυράκης ο οποίος είχε αναλάβει και τις διαφημίσεις της εποχής. «Εκμεταλλεύονταν όλοι την ανάγκη μας και μας έφερναν κάτι κατεβατά που τα θεωρούσα πολύ υπερβολικά και κουραστικά. Αλλά τι να κάνουμε; Πώς θα αγοράζαμε τους δίσκους;», σχολίαζε ο Βασίλης Δασκαλάκης.
Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ
Το ραδιόφωνο αγκαλιάστηκε αμέσως από τον κόσμο. Ωστόσο, δεν έλειπαν οι αντιδράσεις εκτός Χανίων. «Ηταν ιδιωτικός ο σταθμός και υπήρχαν παράπονα από Θεσσαλονίκη, πώς γίνεται δηλαδή να δίνεται δικαίωμα στα Χανιά να έχουν σταθμό και εμείς όχι», αφηγείτο το 2003 στην Άννα Μακράκη - Καρέλα ο Βασίλης Δασκαλάκης, τονίζοντας ότι για τον λόγο αυτό ο Σοφοκλής Βενιζέλος έδωσε εντολή στον τότε γενικό διευθυντή του Ε.Ι.Ρ., τον στρατηγό Τσιγάντε να τον διορίσει ως επόπτη του Ε.Ι.Ρ. στα Χανιά.
Ετσι από την 1η Ιανουαρίου του 1951 ο σταθμός νομιμοποιήθηκε κατά κάποιο τρόπο, καθώς στις τάξεις του άνηκε ένας εκπρόσωπος του Ε.Ι.Ρ.. Η πλήρης όμως ενσωμάτωση του σταθμού στο Εθνικό Ιδρυμα Ραδιοφωνίας ήρθε την Ανοιξη του 1952.
Συγκεκριμένα, όπως είχε εξηγήσει στη συνέντευξή του ο Δασκαλάκης, τότε κατέβηκε στα Χανιά ο πρόεδρος του Ε.Ι.Ρ. και μετέπειτα πρόεδρος Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλος συνοδευόμενος από τον εκπαιδευτικό σύμβουλο του Υπουργείου Παιδείας Τζομπανάκη, που ήταν από την Πλάκα Αποκορώνου. Οι δυο τους έκαναν ένα "γκάλοπ" ρωτώντας καταστηματάρχες και πολίτες για τις εντυπώσεις τους από τον σταθμό. Οι απαντήσεις που έλαβαν ήταν ενθουσιώδεις. Έτσι αποφάσισαν να εντάξουν στο Ε.Ι.Ρ. τον Ραδιοφωνικό Σταθμό των Χανίων, απόφαση που επικυρώθηκε επίσημα τον Ιούνιο του 1952. Αξίζει να σημειωθεί ότι την εποχή εκείνη μόλις δύο ακόμα περιφερειακοί σταθμοί, του Βόλου και της Πάτρας, άνηκαν στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας.
ΚΟΙΤΙΔΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Με τα χρόνια ο σταθμός εμπλούτιζε διαρκώς το πρόγραμμά του και από τα στούντιο της ΕΡΑ Χανίων περνούν εμβληματικές προσωπικότητες των Γραμμάτων και Τεχνών.
«Είναι πάρα πολλές οι προσωπικότητες που έχουν περάσει όλα αυτά τα χρόνια από εδώ», σημειώνει κα Μακράκη - Καρέλα την οποία συναντήσαμε την περασμένη Πέμπτη το πρωί στις εγκαταστάσεις του ραδιοφώνου. «Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς. Ενδεικτικά να σας πω τον Αλέξη Μινωτή, την Ειρήνη Παπά, την Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, τον συνθέτη Χρήστο Λεοντή αλλά και τόσους και τόσους άλλους», επισημαίνει.
Κάποιοι δε από αυτούς έκαναν ειδικές εκπομπές για λογαριασμό της ΕΡΑ Χανίων όπως ο Βαλτινός και η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, ενώ κορυφαίες προσωπικότητες της Κρήτης όπως ο Κώστας Μουντάκης για χρόνια περνούσαν τις πύλες του σταθμού στην κάτω Σούδα φωτίζοντας πτυχές της πλούσιας τοπικής παράδοσης.
Η ΕΡΑ Χανίων άλλωστε ήταν πάντα ανοιχτή στην τοπική κοινωνία και τον πολιτισμό. Από τους παλαιούς συνεργάτες, μεταξύ άλλων, ο γνωστός δάσκαλος και λαογράφος Σταμάτης Αποστολάκης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. Μιχάλης Αεράκης, ο Γιώργος Καλούτσης με την "Πρωινή συναυλία" και ο Λεωνίδας Κακάρογλου με τη "Μουσική των Εικόνων", αλλά και, εκτός Χανίων, ο δημοσιογράφος Νίκος Ψιλάκης που ηχογραφούσε τις εκπομπές στο Ηράκλειο και μεταφέρονταν οι ταινίες μέσω ΚΤΕΛ. Ο κατάλογος ατελείωτος...
ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ
Πίσω από το γραφείο όπου στεκόμαστε με την κα Μακράκη - Καρέλα, βρίσκονται αμέτρητες ταινίες τοποθετημένες σε θήκες, μαζί με βινύλια και δίσκους 78 στροφών και 45 στροφών. Πρόκειται για μοναδικά ιστορικά ντοκουμέντα από τη σύγχρονη τοπική πολιτιστική ιστορία.
Παίρνουμε στα χέρια μας την ηχογράφηση από την ομιλία που είχε πραγματοποιήσει στα Χανιά ο Κορνήλιος Καστοριάδης. «Κάναμε πάρα πολλές ηχογραφήσεις εκτός στούντιο», μας εξηγεί και προσθέτει: «Ηχογραφούσαμε θεατρικές παραστάσεις και καλύπταμε ζωντανά γεγονότα ακόμα και στο Ρέθυμνο ή το Ηράκλειο. Για παράδειγμα υπάρχουν ηχογραφήσεις του Μουντάκη από τη Φορτέτζα, ηχογραφήσεις από τα Υακίνθια ή από τη συναυλία των χορωδιών της Κρήτης στην Βασιλική του Αγίου Μάρκου. Έχουμε, μεταξύ άλλων, την ηχογράφηση από το "Πνευματικό Εμβατήριο" του Θεοδωράκη στην Ανατολική Τάφρο που έγινε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη Μάχη της Κρήτης το 1991 ή το συνέδριο που είχε γίνει στο Κολυμπάρι για την παραδοσιακή μουσική». Εκτός όμως αυτών, στα στούντιο της ΕΡΑ Χανίων έγιναν και πολλές θεατρικές παραγωγές έργων όπως το "Ηφαίστειο" του Παντελή Πρεβελάκη. Το συγκεκριμένο στούντιο άλλωστε όταν κατασκευάστηκε θεωρούνταν ένα από τα καλύτερα και μεγαλύτερα των Βαλκανίων δίνοντας τη δυνατότητα πολλές φορές να φιλοξενηθούν σε αυτό ολόκληρες χορωδίες ή μεγάλα μουσικά σχήματα. 
ΒΗΜΑ ΣΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ
Εκτός όμως από τους πνευματικούς δημιουργούς που βρέθηκαν κοντά στην ΕΡΑ Χανίων και την προώθηση του έργου τους (αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο
του 2013 η τοπική ΕΡΑ ήταν χορηγός επικοινωνίας σε 19 πολιτιστικά γεγονότα), ο σταθμός των Χανίων έδωσε βήμα και σε απλούς πολίτες.  Συγκεκριμένα στο πλαίσιο της δράσης "Κάνε την εκπομπή σου" που ξεκίνησε από τον Απρίλιο του 2011, πέρασαν μέσα από τον "αέρα" της ΕΡΑ Χανίων 83 εκπομπές πολιτών! Εκπομπές ψυχαγωγικές, επιστημονικές ή εκπαιδευτικές που έδωσαν βήμα σε μεμονωμένους ανθρώπους ή συλλογικότητες και που έφεραν το ραδιόφωνο ακόμα πιο κοντά στην τοπική κοινωνία. «Η δράση αυτή είχε πάρα πολύ επιτυχία και ίσως είμαστε ο περιφερειακός σταθμός που είχαμε τη μεγαλύτερη προσέλευση», τονίζει η κα Μακράκη - Καρέλα και προσθέτει ότι ακόμα και νηπιαγωγεία βρέθηκαν στα στούντιο της ΕΡΑ Χανίων για να δώσουν το δικό τους στίγμα και να βιώσουν ως πρωταγωνιστές τη μαγεία του ραδιοφώνου.
Το δέσιμο των Χανιωτών με την τοπική ΕΡΑ έγινε άλλωστε εμφανές από τις εκδηλώσεις συμπαράστασης που συνεχίζονται καθημερινά ενάντια στο "μαύρο" που επέβαλε στην ΕΡΤ η κυβέρνηση. «Με το που έκλεισαν την ΕΡΤ ήρθε πάρα πολύς κόσμος. Την συμπαράστασή του την εισπράττουμε κάθε μέρα, παρά του ότι δεν έχουμε τηλέφωνα πια. Ο κόσμος έρχεται συνέχεια», σχολιάζει η κα Μακράκη – Καρέλα κλείνοντας την κουβέντα μας.
(Αναδημοσίευση από το ένθετο: "Διαδρομές" των "Χανιώτικων νέων" - 6/7/2013)
Link: http://www.haniotika-nea.gr/124666-20.html

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου