Σάββατο 2 Αυγούστου 2014

Δρώμενα για τον δημόσιο χώρο από τα Χανιά μέχρι το Τορόντο

Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ
Από τα Χανιά μέχρι το Τορόντο του Καναδά νέοι στέλνουν μηνύματα διεκδίκησης του δημόσιου χώρου μέσα από πρωτοποριακά δρώμενα, μεράκι και φαντασία. Στα Χανιά στις 3 Ιουλίου 2013, πολίτες των Χανίων και μέλη της συλλογικότητας “ΠοδηΛάτρεις” διαμαρτυρήθηκαν για τις αυθαίρετες καταλήψεις δημόσιων χώρων και την υπερβολική ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων σε δρόμους και πεζοδρόμια στήνοντας ένα καφενείο στην… είσοδο του δημαρχείου Χανίων. Στο Τορόντο του Καναδά πριν από ένα μήνα μέσα από τον μην κερδοσκοπικό οργανισμό Σκετς (Sketch Working Arts) ο οποίος ειδικεύεται στην πραγματοποίηση προγραμμάτων που συνταιριάζουν διάφορες μειονοτικές κοινότητες, άστεγα νέα άτομα, και καλλιτεχνική έκφραση, υλοποιήθηκε μια πρωτοποριακή ιδέα του Χανιώτη αρχιτέκτονα και ερευνητή δρ. Μιχαήλ Γαλανάκη. Επί ένα τριήμερο στήθηκε ένα υπαίθριο καθιστικό με σκοπό να σταλεί μήνυμα για τα θέματα των αστέγων για τους οποίους, ελλείψει εναλλακτικών λύσεων, συχνά ο δημόσιος είναι και ο ιδιωτικός τους χώρος.
Ετσι, όπως σημειώνει ο κ. Γαλανάκης για τρεις ημέρες τον περασμένο Ιούνιο, όποιος έτυχε να περπατάει στη McCaul Street στο Τορόντο θα αντιμετώπιζε ένα ασυνήθιστο θέαμα. Ενα καθιστικό στον υπαίθριο χώρο κάτω από την σκιά του γιγάντιου πολύχρωμου “σπιρτόκουτου” που στεγάζει το Ontario College of Art and Design (OCAD). Η περιοχή είναι μέρος του κέντρου της πόλης και στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο με το μουσείο Art Gallery of Ontario. Σε πρώτη ματιά το καθιστικό ήταν φιλόξενο και άνετο. Σε μια δεύτερη και πιο κοντινή ανάγνωση ο επισκέπτης θα αναγνώριζε στα έπιπλα δισδιάστατες και τρισδιάστατες επεμβάσεις που δημιουργούσαν ένα άβολο συναίσθημα. Σε ένα τυπικό μαξιλαράκι καναπέ μιά εκτύπωση ρωτούσε: «Τι είδους κοινωνία λύνει το πρόβλημα των αστέγων με ακίδες;» Σχόλιο που αφορούσε την εγκατάσταση ατσάλινων ακίδων στο δάπεδο της εισόδου ενός συγκροτήματος κατοικιών στο Λονδίνο. Σε ένα άλλο μαξιλαράκι μια εκτύπωση απεικόνιζε τα πληγιασμένα πέλματα ενός άστεγου νέου ανθρώπου και έγραφε: «Μου έλεγαν να είμαι ο εαυτός μου. Όταν το έκανα με πέταξαν έξω από το σπίτι». Ο κ. Γαλανάκης σημειώνει εξάλλου ότι «παράλληλα διαβάζαμε τις στατιστικές που θέλουν νεαρά άτομα που δεν εμπίπτουν στο πλαίσιο της ετεροφυλόφιλης νομοτέλειας να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να βρεθούν άστεγα. Από τον πολύχρωμο παλιομοδίτικο καναπέ προεξείχαν οι ουρές και τα κεφάλια υφασμάτινων ψαριών που ενοχλούσαν τους καθισμένους επισκέπτες. Μία επέμβαση που σχολίαζε τις δύσκολες συζητήσεις που συχνά διαδραματίζονται στα καθιστικά μας. Το μεγάλο τραπέζι του καθιστικού που ήταν συγχρόνως και μαυροπίνακας ρωτούσε τους επισκέπτες: “Εσείς τι θα κάνατε για να λυθούν τα προβλήματα που οδηγούν έναν άνθρωπο να μείνει άστεγος;”. Μια μέρα την ερώτηση προσπάθησαν να απαντήσουν ένας νεαρός μπαμπάς, ενώ η κόρη του έπαιζε στο καθιστικό, ένας φίλος του, και ένας άγνωστος που έτυχε να ακούσει την συζήτηση ανάμεσα στους δύο πρώτους. Η συζήτηση κράτησε μία ώρα. Κατόπιν οι τρεις επισκέπτες αποχαιρετήθηκαν εγκάρδια. Μια κοπέλα εντυπωσιάστηκε από ένα σκαμπό που αποτελούνταν από δεκάδες παιδικά αρκουδάκια δεμένα όλα μαζί με σχοινί. Και πάλι η αναφορά αφορούσε κάτι που είναι αθώο αλλά παράλληλα και οδυνηρό, σαν την παράφορη αγάπη που καμιά φορά γίνεται ασφυκτική. Πολλοί ήταν εκείνοι που δεν μπήκαν “μέσα” στον χώρο αλλά αρκέστηκαν να βγάζουν φωτογραφίες και μερικοί να ρωτούν περί τίνος πρόκειται και ποιοι ήταν οι καλλιτέχνες. Η γειτονία με το OCAD δημιουργούσε την εντύπωση ότι αυτό που συνέβαινε είχε καλλιτεχνικές προεκτάσεις, αν και στην πραγματικότητα αυτές ήταν ελάχιστες».

«ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΘΙΣΤΙΚΟ ΜΟΥ»

Το “My Public Living Room” (μτφ.: “Το Δημόσιο Καθιστικό μου”) ήταν αποτέλεσμα ενός πολυήμερου εργαστηρίου που οργανώθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τον μην κερδοσκοπικό οργανισμό Σκετς (Sketch Working Arts) ο οποίος ειδικεύεται στην πραγματοποίηση προγραμμάτων στο Τορόντο που συνταιριάζουν διάφορες μειονοτικές κοινότητες, άστεγα νέα άτομα, και καλλιτεχνική έκφραση. Αφορμή για το project ήταν η πρόταση που έκανε στο Σκετς ο Χανιώτης αρχιτέκτονας και ερευνητής δρ Μιχαήλ Γαλανάκης το 2013 όταν βρισκόταν στο Τορόντο για την μεταδιδακτορική του έρευνα.
Ο ίδιος ο κ. Γαλανάκης μας είπε ακόμα: «Σε μία συνέντευξη με τη διευθύντρια ενός ξενώνα άστεγων νέων ατόμων άκουσα με λύπη τον αγώνα που έπρεπε να δίνει κάθε χρόνο για χορηγίες. Σαν μέρος του διδακτορικού μου το 2005 είχα πραγματοποιήσει ένα καθιστικό μέσα στο Σιδηροδρομικό Σταθμό του Ελσίνκι. Πάντα είχα την επιθυμία να επαναλάβω το πείραμα σε άλλη πόλη. Σκέφτηκα ότι θα είχε ιδιαίτερη σημασία ένα καθιστικό σε συνδημιουργία με άστεγους νέους. Το οξύμωρο ενός τέτοιου καθιστικού θα ήταν το γεγονός ότι για τα άστεγα νέα άτομα που δεν έχουν καλύτερες εναλλακτικές, ο δημόσιος είναι συχνά και ο ιδιωτικός τους χώρος. Παράλληλα η πόλη σχεδιάζεται και διοικείται ώστε να αγνοεί και να απωθεί τους άστεγους. Με αυτά λοιπόν τα παιδιά θα φτιάχναμε ένα living room προσφορά απ’ όλους εμάς που έχουμε την πολυτέλεια της ιδιωτικότητας. Αυτήν την ιδέα προσέφερα στη διευθύντρια του Σκετς η οποία την αγκάλιασε, και μαζί με μία μικρή ομάδα δουλέψαμε για να την πραγματοποιήσουμε τον Ιούνιο που μας πέρασε. Εκτός από εμένα, η ομάδα μας αποτελούνταν από τρία νεαρά άτομα με πολύ ταλέντο και διορατικότητα, μία κοινωνική λειτουργό, και μία εικαστικό. Από τα τρία νεαρά άτομα της ομάδας τελικά μόνο ένα είχε εμπειρία από παροδική στέγαση.
Αυτό το γεγονός ήταν άλλη μία υπενθύμιση της επισφαλούς θέσης στην οποία βρίσκονται νεαρά άστεγα άτομα τα οποία λόγω των συνθηκών διαβίωσής τους συχνά δεν μπορούν να αναλάβουν δεσμεύσεις επαγγελματικής φύσεως. Όλο το project και οι τρεις μέρες της τελικής εγκατάστασης ήταν μια καταπληκτική εμπειρία που μεταξύ άλλων μου έδωσε νέο υλικό για διαλέξεις και άρθρα, ενώ είναι πιθανή η δημιουργία παρόμοιων project και σε άλλες πόλεις. Οι εγκαταστάσεις στο Ελσίνκι και στο Τορόντο αποδεικνύουν την αφυπνιστική δύναμη του πολιτικά και κοινωνικά ενεργοποιημένου δημόσιου χώρου».
(Χανιώτικα νέα - Ελευθεροτυπία 2/8/2014)
Link: http://www.haniotika-nea.gr/enas-chaniotis-schediazi-ipethrio-kathistiko/
Link2: http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=02/08/2014&id=441919

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου